ô nhiễm môi sinh

[admin]

Ô nhiễm do nấu nướng nhiều
Mặt khác, kiến trúc nhà cửa theo lối Mỹ với nhà bếp nằm ở trung tâm sinh hoạt có lẽ không thích hợp lắm với nếp sống của ngươi việt chúng ta. Chúng ta nấu ăn nhiều hơn người Mỹ trung binh, những lò khi đốt (gas thải ra mọt số chất ô nhiễm mà ta không nhìn thấy. Lò khí đốt đặc biệt toả ra nhiễu nitrogen (NO2) làm khó chịu đường hô hấp. Một số gia đình nghèo thiếu phương tiện sưởi ấm nhà trong mùa đông lại hay dùng lò ga nấu bếp để sưởi nóng gây ô nhiễm không khí trong khu vực gia đình thường sinh hoạt, nhất là trẻ em hay chơi lẩn quẩn trong bếp nên lại càng bị tác dụng có hại của các khí độc toả ra từ bếp. Một số gia đình cho một ấm nước sôi suốt ngày trên bếp ga để vừa ấm nhà vừa làm cho không khí đỡ khô. Người Việt chúng ta lại có những món như phở, hủ tiếu nấu rất lâu, những nồi nước "lèo"nấu suốt buổi, hay những nồi bánh tét làm không khi rất ẩm ướt nếu không có máy hút hơi thích hợp. Sự ẩm ướt tạo nên môi trường thích hợp cho mốc meo (mold) nảy nở, dễ gây những bịnh dị ứng (allergy) . Cũng như làm hư hại một số vật liệu trong nhà. Hơi ẩm len lỏi vào các vách tường, nền nhà và có thể làm hư hại gỗ cũng như những gạch (tiles) cũng như giấy dán tường dễ bị tróc lở. Trong các phòng tắm, nếu dùng nước nóng nhiều mà không có hệ thống hút hơi hữu hiệu cũng tạo nên một môi trường ẩm ướt quá độ gây ra những hư hại tương tự. Ngoài ra, trong nước máy có chứa chất sát trùng chlorine (mùi eau de Javel) nếu tắm với bông sen (shower), hơi chloroform toá ra có thể làm ho hoặc khó thở nếu phòng tắm bít bùng . Tuy nhiên đôi khi vì cháu bé bị ho mà bác sĩ có thể khuyên bạn dùng máy phun hơi nước (vaporizer) để không khí ở đầu giường cháu bớt khô khan và cho cháu dễ thở hơn.
Các chất hoá học khác.
Không khí trong nhà cũng chứa ít nhiều một số chất hoá học khác như formol (formaldehyde) là hoá chất được dùng nhiều trong các loại ván ép (particle board), các loại chất xốp cách nhiệt (formaldehyde foam) và trong keo dán thảm nhất là trong các ngôi nhà mới. Noài ra vô số chất hoá học được dùng thường ngày trong nhà (thuốc rửa lò nướng thịt, thuốc xịt phòng tắm, thuốc đánh bóng bàn ghế, long não để chống gián (mothballs), các áo quần giặt bằng thuốc tẩy khô, dry clean) các chất này có khuynh hướng ứ đọng trong không khí trong nhà nếu vì mục đích bảo tồn năng lượng chúng ta giữ không khí quá tù túng không thay đổi.
Ô nhiễm do khi radon.
Gần đây, dân trong vùng được nhờ nhiều về vấn đề khí radon (radon gas). Các dụng cụ đo radon bán rất chạy, và một số hãng cũng làm ăn khá giả trong ngành này. Radon xuất phát từ chất phóng xạ radium năm trong lòng đất (nuclear decay of radium). Radon len lỏi qua các kẽ nứt của nền móng nhà hoặc các kẽ hở chung quanh các đường ống đi từ bên ngoài vào trong nhà. Do đó mức radon (concentration) trong nhà tuỳ thuộc vào thế đất của ngôi nhà, loại đất khu vực đó (địa chất) có thuận tiện để radon bốc ra hay không, tình trạng nền móng của ngôi nhà. Cho nên những phòng dưới hầm (basement) sẽ có mức radon cao hơn.
Lượng radon trong nhà cũng tuỳ theo độ thoáng khí của nhà đó (degree of ventilation). Mức radon được đo bằng đơn vị becquerelmétt khối không khí (becquerel/cubic meter of air). Trung bình nhà ở Mỹ có mức radon 50 becquerel/mét. Lượng phóng xạ những người trong nhà bị nhiễm do khí radon (radiation dose) tương đương với ba lần lượng phóng xạ người Mỹ trung bình hấp thu lúc đi chụp hình quang tuyến hoặc được trị liệu bằng những phương pháp khác. Nói một cách khác, đối với đa số các nhà cửa, nguy cơ do phóng xạ từ khí radon còn thấp hơn nguy cơ chết do những tai nạn xảy ra trong nhà.
Do một yếu tố đặc biệt đã nêu lên trước đây, một số nhà cửa có một mức phóng xạ do radon lên đến mức nguy hiểm và những người ở trong những ngôi nhà đó sẽ có nguy cơ bị ung thư cao hơn mức trung bình. Lượng phóng xạ mà cơ thể họ hấp thụ đôi khi tương đương với lượng phóng xạ những người Liên Xô sống chung quanh vùng lò nguyên tử Chernobyl đã hấp thụ lúc lò này nổ năm 1986 và thải các chất phóng xạ vào không khí. Biện pháp chính để giảm mức radon trong nhà gồm hai cách: thứ nhất là làm cho nhà thoáng khí hơn (ventilation), thứ hai là làm cho khí radon bớt len lỏi vào nhà. Thường người ta đặt một ống thông hơi vào đất dưới nền móng nhà, nhờ một quạt máy (fan) hơi đất sẽ được hút lên và thải ra ngoài không khí, tạo nên áp suất thấp trong lòng đất, do đó ngăn chặn không cho radon vào nhà qua các kẽ hở.
Trên một bình diện rộng lớn hơn, để bảo vệ lớp ozone đang che chở đời sống trên trái đất, hoặc để ngăn chặn cái gọi là "green house effect" có lẽ đã đến lúc chúng ta phải định nghĩa lại những chữ như "văn minh, tiến bộ" và biết đâu nếu chúng ta tiếp tục tiến nhanh tiến mạnh về vật chất như hiện nay, chúng ta lại đe dọa chính nền văn minh của loài người trong những thế kỷ sắp tới. Có thể triết lý tri túc của phương Ðông sẽ giúp con người tư chế trong tham vọng tận dụng hết mọi nguồn sống trên trái đất và để dành một cái gì đó cho thế hệ mai sau.
KẾT LUẬN
Ô nhiễm không khí chúng ta thở có thể xuất phát từ nhiều nơi, nếu ý thức được vấn đề, chúng ta có thể sống một cuộc sống lành mạnh hơn. Hút thuốc lá làm cho người hút thuốc chết sớm (ung thư và bệnh phổi khác), nguy cơ còn lớn hơn cả các nguy cơ khác cộng lại cứ 100 người hút thuốc lá sẽ có 30 người chết sớm vì các bệnh liên hệ. Ðây là loại ô nhiễm mà chúng ta có thể tránh dễ dàng nhất. Các loại ô nhiễm khác cũng có thể tránh được phần nào tùy theo khả năng và hoàn cảnh mỗi người, mỗi nơi. Nếu chúng ta chỉ xài những chất hóa học trong nhà ở mức tối thiểu, giữ không khí trong nhà lưu thông vừa phải và biết những nguồn phát ra khí độc (như khói xe hơi, lò đốt) để tránh, chúng ta sẽ giúp mọi người trong gia đình thở được không khí lành mạnh hơn.

[admin]

Chú thích về ô nhiễm không khí.
Hội chứng nhà bịnh:
Ðối với trẻ em, hiện tượng ô nhiễm ở trường học thường còn quan trọng hơn cả ô nhiễm ở nhà vì trẻ sinh hoạt một lượng thời gian dài ở trong lớp học. Một số trường học ở Mỹ bị xếp vào loại sick building syndrome, nghĩa là hội chứng ngôi nhà bịnh.
Chỉ một ống nước (chôn trong vách tường) rỉ kinh niên tạo nên một góc phòng ẩm ướt (vì nhà không mở cửa sổ thoáng hơi như ở VN), hoặc trần nhà ẩm ướt làm các loại nấm độc sinh sôi nẩy nở và thải những chất có hại vào không khí. Không khí này lại được tuần hoàn quanh quẩn trong suốt ngôi nhà bít bùng để bảo toàn năng lượng (đỡ tốn máy lạnh hoặc máy sưởi nóng hết cả ngôi nhà -central air conditioning).
Trẻ em đi học có thể bị ho kinh niên, sổ mũi, choáng váng, nhức đầu, chóng mặt, không tập trung tâm trí được vì cơ thể dị ứng với các chất trong bầu khí hoặc tệ hơn, do tác dụng độc trực tiếp của các chất do nấm thải ra trong không khí và làm khó chịu hoặc gây bịnh kinh niên trên đường hô hấp. Ðịnh bịnh khó vì có thể lầm với bịnh cảm cúm (common cold), bịnh dị ứng riêng từng người (allergies), bịnh trẻ con lười biếng tìm cớ trốn học vân vân (nhất là trẻ em lại khỏi các triệu chứng này lúc chúng được ở nhà). Tuy nhiên, nếu bịnh xảy ra hàng loạt ở một số đông trẻ con và kéo dài, nếu các viên chức y tế công cộng tác với bác sĩ nhi khoa và các chuyên viên về môi trường học (environmentalists), một số sick building có thể được phát hiện và chạy chữa tuy rất tốn kém.
Ngộ độc do CO:
Một vấn đề ô nhiễm không khí gần đây được phát giác là ngộ độc carbon monoxide (CO) do các tàu thuyền giải trí (recreational boating). Thanh thiếu niên bơi theo sau các thuyền , tàu và hít khói thoát ra từ các ống khói tàu mà không biết. Bịnh nhân có thể ngất xĩu, chết đuối trong lúc đó môi vẫn hồng đỏ vì carbon monoxide kết hợp với hemoglobin làm một chất đỏ tươi làm hemoglobin không chuyên chỡ oxy như bình thường được. Trường hợp này cũng xảy ra nếu ngồi trên xe hơi cũ, hoặc cửa sau không đóng, để carbon monoxide tụ vào trong cabin xe quá nhiều.

BS Hồ Văn Hiền. http://totha.vn/basic_science_detail.php?id=389