Sự thật đau lòng

[DongTam]

Vung tiền nơi cửa Phật - nhận thức nông cạn?

Điều gì đã khiến một bộ phận không nhỏ người dân mù quáng tái diễn hành vi phản cảm nơi lễ hội, đền chùa? VietNamNet ghi lại những kiến giải của TS Nguyễn Ánh Hồng – Phó trưởng khoa Văn hóa Phát triển – HV Báo chí và Tuyên truyền.

Trong quá khứ, người Việt không “sỗ sàng” như bây giờ

Là một nhà nghiên cứu, đồng thời cũng là một người phụ nữ, TS Nguyễn Ánh Hồng chia sẻ, bà cũng thường xuyên đi chùa, nhất là vào các dịp lễ, Tết.
“Việc đi chùa, đi lễ… là một thói quen tốt của người Việt từ xưa đến nay. Đầu năm lên chùa để xin lộc, xin sức khỏe, sự bình yên. Cuối năm đi chùa với mục đích trả ân trả nghĩa. Người Việt Nam là vậy, quan niệm có vay, có trả, có đầu có đuôi, đây là một triết lý sống đầy đặn, ngọn nguồn” – TS Hồng nói.

Theo TS Hồng, như vậy, bản thân việc hướng đến và đi chùa chiền đã là một điều đáng quý, một hành xử đẹp và hiện nay, người Việt đã có những thay đổi văn minh hơn khi lên chùa.

TS Nguyễn Ánh Hồng.

“Tuy nhiên, vẫn còn những vấn đề nổi cộm, bức xúc mà lâu nay báo chí, truyền thông phản ánh như việc một số người xô bồ chen lấn, dán tiền lên tượng Phật, lừa đảo, buôn thần bán thánh công khai… Điều này những người có minh triết đạo Phật hẳn sẽ phải suy nghĩ” – TS Hồng khẳng định.

Bà lý giải: “Nhiều người đi chùa nhưng không có đầy đủ nhận thức dẫn đến hành vi, ứng xử sai lầm. Họ nghĩ đơn giản “trần sao thì âm vậy”, “một miếng lộc thánh bằng một gánh lộc trần”, cho bao nhiêu, nhận bấy nhiêu. Những người thích cỗ mặn sẽ mang cả xôi, gà, thịt… thậm chí cả thịt sống vào chùa. Tiếp nữa, họ mang tiền rải nơi cửa Phật, tìm mọi cách để đồng tiền của mình tiến càng sát tượng Phật càng tốt, sẵn sàng nhét vào tai, tay, mắt, miệng tượng Phật… vì tin rằng như thế đồng tiền mới đi tới được đức Phật.

Họ không biết ý nghĩa của việc dâng tiền vào chùa chỉ là gửi chút tiền lẻ “mua giọt dầu nén hương” – tức là những đồng tiền thành tâm, dù rất nhỏ. Điều này, có lẽ cũng khởi phát tự thực tế cuộc sống khi xã hội coi trọng đồng tiền, coi trọng sự giàu sang khiến người ta cho rằng phải đặt nhiều tiền, càng nhiều, càng lộ liễu càng được phúc, lộc to…

Trước đây, người Việt có dâng lễ lên cửa Phật, nhưng không sỗ sàng như bây giờ. Phần nhiều, họ dâng các thức giản dị do bàn tay mình làm ra như oản, xôi, hương, hoa… rất nền nã, thành tâm. Còn bây giờ cửa thiền ít nhiều bị uế tạp vì “của cho không bằng cách cho”, những cách thức cung tiến thô tục khiến mục đích hướng Phật mất đi giá trị. Những điều này cần phải bị loại bỏ để văn hóa đi chùa vào những ngày đầu xuân thực sự có ý nghĩa, làm đẹp thêm cuộc sống”.

Thiếu đức tin, khác biệt về văn hóa vùng miền?

Theo TS Hồng, ngoài những yếu tố như thiếu hiểu biết về nghi lễ và giáo lý của đạo Phật, không được giáo dục kỹ lưỡng trong gia đình và cộng đồng khiến văn hóa lễ hội của một số người Việt bị sụt giảm còn có các yếu tố về lịch sử văn hóa.

Tiền lẻ tràn bệ thờ. Ảnh: DV

“Việt Nam là quốc gia đa tôn giáo, bên cạnh đó còn có một hệ thống tín ngưỡng lâu đời, niềm tin tín ngưỡng của người Việt rất mạnh, chi phối mọi tôn giáo khi du nhập vào nước ta, khiến quan niệm và mục đích đi chùa của người Việt trở nên đa dạng. Người Việt hầu như không có sự phân định rạch ròi giữa các cơ sở thờ tự như đền – chùa – miếu – đình… nên tất cả những nơi thuộc về giới tâm linh người ta đều dễ quy về một mối. Việc lên chùa của người Việt cũng đa mục đích: Đi chùa vãn cảnh, đi để du lịch, giải tỏa những áp lực, cân bằng cuộc sống, đi để tìm kiếm đức tin... Khi đông người đến nơi cửa chùa với nhiều mục đích khác nhau thì họ cũng có nhiều nhu cầu từ giải trí, tiêu khiển đến ăn nghỉ, chơi bời… Các dịch vụ “ăn theo” đua nhau mọc ra để đáp ứng các nhu cầu này cũng là điều dễ hiểu. Đó chính là mặt trái của kinh tế thị trường mà chúng ta cần phải gạn đục khơi trong, để trả lại vẻ đẹp đích thực cho văn hóa đi chùa của người Việt” – TS Hồng nói.

Đồng ý rằng hiện tượng phản cảm trong lễ hội, chùa chiền ở miền Bắc phổ biến hơn một số tỉnh thành miền trong, TS Hồng nhìn nhận: “Cảnh tượng chùa ở miền Bắc quả thực bị thế tục hóa nhiều, gần gũi và thân thiện với con người trong đời thường, trong khi yếu tố tâm linh ở các chùa chiền miền trong vẫn được gìn giữ nổi bật hơn. Điều này chi phối hành vi ứng xử của người đi chùa: Một khi người ta đi để vui chơi là chủ yếu, cái phần đời thường sẽ lấn lướt cái phần tôn kính, linh thiêng, khiến hành vi của con người ta buông thả hơn một chút, dễ vượt qua khuôn mẫu hơn. Kẻ có tiền đi chùa, đi lễ, dễ hành xử kiểu “vung tiền mua lấy niềm vui, lấy cảm giác, lấy niềm tin” của một bộ phận người Việt.

Bản thân những kẻ lợi dụng tín ngưỡng để trục lợi nơi cửa chùa, thương mại hóa các hoạt động ở chùa chiền cũng bớt đi nỗi sợ tâm linh.

“Trong khi đó ở miền trong, đi chùa không chỉ đáp ứng nhu cầu tâm linh và nhu cầu giải trí, mà người ta đến chùa bằng lòng thành kèm với đức tin. Chùa chiền thường gắn với lễ cầu siêu, gắn với linh hồn ông bà, cha mẹ trong gia đình, gắn với đạo Hiếu. Một số ngôi chùa ở miền Bắc, điều này khá mờ nhạt với một số người nên người ta cũng dễ thoải mái, tùy tiện hơn…” – TS Hồng phân tích.

Minh Tâm (ghi)

[DongTam]

"ĐỐT TIỀN" VÀ "SĂN TIỀN" CỦA THIẾU GIA

Đang ngồi trên xe để đến trường, thiếu gia lẳng lặng kéo hai tay áo của mình lên cho thoáng khí. Trên hai vai là hình xăm hai cái đầu lâu vừa xanh, vừa đỏ...

Hẳn nhiên, thiếu gia là con của đại gia. Mà đại gia bao giờ cũng được xếp vào hạng... nhiều tiền ít con. Cũng cần khẳng định với bạn đọc rằng, tôi không hề kỳ thị những thiếu gia mặt búng ra sữa với ví tiền luôn dày cộm, bởi đơn giản người ta có quyền tiêu xài tiền của… phụ huynh mình một cách hợp pháp hoặc bất hợp pháp, miễn sao phụ huynh không có ý kiến gì là được.

Cuộc mặc cả... hình xăm(!)

Thiếu gia đầu tiên đang là học sinh lớp 10 của một trường quốc tế tại TP HCM. Đó là con trai duy nhất của một đại gia trong ngành thu mua nông sản tại các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là lúa gạo. Nhà thiếu gia có hai kho gạo to vật vã ở Tiền Giang, vài cái đại lý ở TP HCM.

Ngay từ bé, thiếu gia đã được cung phụng. Tất tần tật mọi việc từ bé đến lớn đều có... mẹ thiếu gia lo. Những thứ mẹ thiếu gia không lo được thì người phục vụ sẽ lo. Năm thiếu gia học lớp 6, mẹ thiếu gia đã mua một lúc 2 căn biệt thự liền kề ở quận 8, cử hẳn 3 người giúp việc từ quê lên để phục vụ chuyện ăn học cho thiếu gia tại thành phố. Thời điểm này, thiếu gia không xài tiền mặt.

(Thiếu gia cặp sách có những kiểu phục sức đố ai hiểu được.
Ảnh minh họa, nguồn: dantri.com)

Năm lớp 10, thiếu gia bị "đúp", tức là ở lại. Nhà trường kiên quyết mời thiếu gia ra... khỏi cổng. Mẹ thiếu gia từ quê lên, mang theo hàng đống tiền gõ cửa từ trường này sang trường khác, có trường nhận, trường không. Điều quan trọng nhất là mẹ thiếu gia ngại chuyện học ở trường có kỷ luật nghiêm khắc, thì sợ thiếu gia bị giám thị gõ đầu. Học trường siết chặt bài vở, thì sợ thiếu gia mệt.

Vậy là, thiếu gia được học trường Tây. Bởi, học trường Tây vừa được cái tiếng sang vừa nhẹ nhàng về bài vở. Mà thật tình, có những trường Tây cứ nạp USD vào rồi học sinh muốn làm gì thì làm. Nhà trường còn mải mê chuyện chiêu sinh, nên đâu quan tâm đến chuyện khác.

Thiếu gia vào trường Tây được dăm bữa nửa tháng thì cơn làm biếng lại đến. Vào lớp, thiếu gia toàn ngủ. Mà đã lớp 10, tức là thiếu gia đã được liệt vào lứa... bắt đầu thích xài tiền. Thiếu gia chơi quên đêm ở vũ trường, đi quên ngày ở trung tâm mua sắm.

Thiếu gia tập tành tán gái, mà mấy em teen bây giờ, chuyện gì cũng không giỏi trừ chuyện... lang thang đi sắm hàng hiệu. Những chiếc túi xách có giá vài nghìn USD, chiếc quần jeans hiệu vài trăm USD, rồi áo thun và tất dài hình sọc dưa giá vài triệu... Tất cả đều được thiếu gia cung phụng cho bạn gái mình tận tình.

Những khi thiếu gia điện thoại về, yêu cầu mẹ "chỉ đạo" người giúp việc ra trả tiền mua sắm ngày càng nhiều hơn, mẹ thiếu gia sốt ruột lắm, bà không tiếc tiền chỉ sợ con mình hư, giao hết công việc mua bán gạo ở quê cho chồng, bà gọi tài xế nhảy lên xe hơi chạy một mạch lên Sài Gòn để giữ con. Vừa đến nhà, thiếu gia đã mỉm cười đòi bà mua cho chiếc bông tai kim cương có giá 5 nghìn USD để đeo bên tai phải cho sành điệu. Món quà diện kiến của hai mẹ con thiếu gia chỉ đơn giản vậy(!).

Mẹ thiếu gia kèm thiếu gia rất chặt. Bà theo tài xế đưa thiếu gia đến trường, ngồi cùng tài xế đưa thiếu gia về nhà. Thiếu gia bị giám sát như tội phạm, thiếu gia bực mình lắm nhưng chẳng biết làm sao. Một ngày, khi đang ngồi trên xe để đến trường, thiếu gia lẳng lặng như vô tình khi kéo hai tay áo của mình lên cho thoáng khí. Trên hai vai của thiếu gia là hình xăm hai cái đầu lâu vừa xanh vừa đỏ, phía trên đầu lâu còn tỏa khói vằn vện...

Mẹ thiếu gia thấy hai hình xăm trên vai thiếu gia thì hoảng lắm, bà chì chiết, rồi bà năn nỉ, khóc lóc, rồi bà xuống nước... bà làm đủ mọi thứ chỉ với một mong muốn duy nhất, thiếu gia chịu đi thẩm mỹ viện xóa hai hình xăm. Bà nói, nhà mình nhà kinh doanh, con xăm hai cái đầu lâu như vậy muốn nhà mình mạt à. Nhà mình mà mạt, thì liệu con có được là quý tử nữa không(?!).

Đáp lời mẹ, thiếu gia chỉ nhìn ngang rồi nói chậm rãi, xóa hình xăm bây giờ đắt tiền lắm, xóa hai hình trên vai thiếu gia giá cỡ 10.000 USD, chịu thì chi tiền, không chịu thì thôi. Như chết đuối vớ phải cọc, mẹ thiếu gia lập tức mở ví rút xoẹt 10.000 USD đưa cho thiếu gia đi... xóa hình xăm để làm người đàng hoàng.

Cầm tiền của mẹ, có đi xóa hình xăm hay không thì không biết, chỉ biết thiếu gia từ đó không vén vai áo đột ngột nữa. Hơn 2 tháng sau, thiếu gia thỏ thẻ với mẹ rằng, thiếu gia muốn có xe hơi và tài xế riêng, vì đi ké xe hơi của mẹ hoài, bạn bè thấy nên chọc ghẹo làm thiếu gia quê, thiếu gia không tập trung học hành được.

Mẹ phản ứng quyết liệt, thiếu gia cũng phản ứng không kém. Thiếu gia lật con bài tẩy của mình, phán với mẹ rằng, nếu bà không cho thiếu gia xe hơi và tài xế riêng, thiếu gia sẽ xăm hàng chục cái đầu lâu lên người, rồi thiếu gia sẽ cởi trần trùng trục đi lang thang khắp hang cùng ngõ hẻm cho mẹ thiếu gia xấu hổ, cho nhà thiếu gia lụn bại...

Cực chẳng đã, mẹ thiếu gia đành phải sắm cho thiếu gia cái Yaris trị giá hơn 600 triệu, thuê thêm một tài xế riêng trả lương gần 5 triệu/tháng để thiếu gia... không xăm và yên tâm học hành. Mà nghe đâu thì trường Tây đã tiễn thiếu gia về ngôi trường Tây khác, vì một thầy giáo người Thổ Nhĩ Kỳ không chịu đựng được chuyện thiếu gia suốt ngày ngủ gật trong lớp học.

Sáng đi audi, chiều ngồi xe "xịn"

Thiếu gia khác có tên là Toàn "hủ tiếu", thiếu gia là con của một đại gia buôn bán bất động sản, có tên cũng bắt đầu bằng chữ cái T. Tầm kinh doanh của đại gia T. đã vượt khỏi phạm vi mua bán vài căn biệt thự hoặc mảnh đất lẻ tẻ, đại gia đã kinh doanh đất theo dạng mua một lúc là mua gần hết... nửa con đường. Đại gia chỉ có một cậu con trai, nên đại gia cưng lắm. Toàn ngay từ bé đã muốn gì được nấy, có điều lạ là Toàn chỉ thích ăn hủ thiếu thịt băm, tuyệt đối không ăn cơm. Lâu dần người ta gọi thiếu gia là Toàn "hủ tiếu".

Tốt nghiệp THCS, con thiếu gia được bố đại gia cho đi Mỹ học THPT. Thiếu gia đi Mỹ học, chuyện tiền không phải là vấn đề lớn, cái chính là hình như bên đó không có hủ tiếu thịt băm cho thiếu gia ăn. Nhà thiếu gia phải đặt hủ tiếu kèm theo gia vị sấy khô, đúng chuẩn mà thiếu gia thích ăn để thiếu gia mang đi ăn dần. Không biết chương trình học bên đó nặng nề hay khí hậu, thổ nhưỡng không hợp, nên mới sang hơn 3 tháng thì thiếu gia đòi về Việt Nam bằng được. Lệnh của thiếu gia không thua lệnh thái tử, thiếu gia muốn đi là đi, muốn về là về, nhẹ tênh.

Trở về Việt Nam, thiếu gia cũng được học trường Tây. Ba tháng ở nước ngoài, khiến thiếu gia thành con người khác. Thiếu gia chê chiếc Camry mà đại gia cho người đưa đón mình mỗi ngày là đồ... xe lam hoặc xe ba bánh. Giờ không ai đi Camry nữa, người ta phải đi Audi, đi Mercedes thì mới ra dáng kinh doanh. Mà thiếu gia cũng thích ngồi trên những chiếc xe ấy đi học, còn giả như cứ đi Camry, thiếu gia nghỉ ở nhà ăn hủ tiếu coi phim bộ Hồng Công còn thích hơn. Chiều con, đại gia cũng sắm Audi màu trắng đưa con đi học.

Ngày đầu ngồi trên Audi, thiếu gia cười nói huyên thuyên như chim sáo đến mùa tìm bạn. Ngày thứ hai cũng thế, ngày thứ ba cũng vậy... nhưng đến ngày thứ tư thì thiếu gia bắt đầu so sánh: “Thằng đầu đinh mặt tròn trong trường con sáng đi xe hơi này, chiều đi xe hơi kia, bước vô lớp cứ nghênh nghênh ngang ngang. Nhìn nó con thấy nhục không chịu được. Thôi con nghỉ học cho nó lành(!)”.

Vậy là để thiếu gia không nhục, đại gia buộc lòng phải sắm thêm cái Mercedes màu đen. Từ đó, sáng tài xế chở thiếu gia đi học bằng Audi trắng, trưa tài xế đón thiếu gia về bằng Mercedes đen, tối thiếu gia đi học phụ đạo bằng cái Camry mà thiếu gia coi như... xe ba bánh.

Thiếu gia đang tuổi lỡ cỡ giữa người lớn và trẻ con, nên thiếu gia cũng tập tành chuyện yêu đương. Thiếu gia yêu cô sinh viên năm nhất của Trường đại học Kinh tế. Chuyện chênh lệch tuổi tác được thiếu gia san lấp bằng những món quà sang trọng được "bắn" tới tấp đến cô sinh viên năm nhất này. Người ta nói cấm sai, cái gì không mua được bằng tiền thì sẽ mua được bằng... nhiều tiền hơn. Cô sinh viên này đồng ý làm người yêu của thiếu gia.

Yêu bạn gái hết mình là vậy, nhưng cuối cùng cô sinh viên cũng chia tay với thiếu gia để chạy theo một mối tình mới. Lý do chia tay hết sức lãng xẹt - "Thằng đó còn con nít thấy mồ". Thiếu gia thất tình, thiếu gia vừa buồn vừa giận, nhưng biết phải làm sao(!). Vậy là có những thứ, thiếu gia không thể mua được bằng tiền của... bố mình.

Viết đến đây, tôi bỗng nhớ một thiếu gia khác con của một ông chủ trong ngành kinh doanh sách ở quận 10. Thiếu gia này mới học lớp 8, được cả gia đình cưng như trứng mỏng. Thiếu gia muốn gì được đấy, nhưng thiếu gia muốn nghỉ học ở nhà chơi lông bông thì gia đình không cho. Vậy là, cứ mỗi lần đến giờ đi học, cả nhà xúm vào năn nỉ thiếu gia thay đồng phục để tài xế đưa đến trường.

Mỗi lần năn nỉ là mỗi lần thiếu gia bực bội, bực bội thiếu gia sẽ văng tục và luôn kèm theo lời cảnh báo: "Tui nói rồi à nha. Tui đi học hôm nay là bữa cuối à. Người ta đã không thích đi học mà sao cứ ép người ta hoài vậy. Ép hoài, người ta điên lên người ta đi... bụi rồi đừng có ở đó mà khóc"... Tiếng lầm bầm nghe đến nao lòng !

Báo CAND Online